Alaik zakila dauka, baina neska dela aldarrikatzen du. Alai bezala transexualitate egoeran dauden haur guztiak askatasunez bizi daitezen du helburu Chrysallis Euskal Herria elkarteak. Sendiek pubertaroan dute kezka nagusia: gorputz aldaketek egonezina eragitea saihestu nahi dute.
Maite Asensio Lozano | Berria, 2015-06-28
http://www.berria.eus/paperekoa/1961/002/001/2015-06-28/disforiatik_euforiara.htm
Badaude zakila duten neskak eta bulba duten mutilak. Baieztapen hori ezinbestekoa da, Aingeru Mayorren ustez, «duela gutxira arte pentsaezina zena pentsagarri bihurtzeko». Haurrentzat zein gurasoentzat. «Umeei beren identitatearekin konektatzeko aukera ematen die. Beren burua adierazteko modurik ez edukitzea oso gogorra baita». Martxoan jaiotako Chrysallis Euskal Herria elkarteko presidentea da; transexualitate egoeran dauden haur eta nerabeen gurasoak biltzen ditu taldeak. Hala du Mayorrek Alai alaba: zakila daukan neska bat da. 8 urte bete ditu ekainean, eta orain urtebete egin zuten trantsitoa. «Ingurukoei berretsi genien bazekitena: Alai neska bat dela. Eta ikusi duenetik mundu guztiak argi duela, askoz lasaiago bizi da».2 urterekin hasi zen Alai eskatzen femeninoan trata zezaten: guapo ordez, guapa esan ziezaioten. «Hasieran pentsatu genuen erreferente guztiak emakumezkoak izatearen ondorio zela: ama, ahizpa, izeba, lehengusinak... Eta ni ere ez naiz oso maskulinoa. Ez genion trabarik jarri ahizpa zaharraren arropak janzteko». Aurki galdegin zuen soinekoekin kalera ateratzea; orduan hasi ziren gurasoak presioa nabaritzen: «Niri ez hainbeste, baina emazteari denetik esaten zioten. Negu batez, erabaki zuen gonarik edo soinekorik ezingo zela erabili, ez berak, ez alabek; jendearen epaiketekin nekatuta zegoen».
Sexologoak dira Alairen guraso biak; haientzat pentsatzekoa zen transexualitatea. «Baina horrek ez du esan nahi mingarria ez denik: kezka eta beldur asko ditugu». Ez zuten berehala onartu: «Teoria psikologiko batzuek diote haurren identitatea ez dela egonkortzen 7 urte bete arte; horregatik, guk, aurrerapausoak eman beharrean, itxarotea erabaki genuen, pentsatuta 7 urterekin definituko zela. Bi urtez, jendeari esan genion ez genekiela Alai neska ala mutila izango zen. Baina teoria horiek ez dute oinarririk: 2-3 urterekin haurrek argi dute beren sexu identitatea».
Galduta egon ohi dira gurasoak, Soraya Vega psikologoaren arabera: «Egoerak eskuetatik ihes egiten die askotan. Erreferente gutxi daude, eta emaitzak aurreikusteko gaitasun txikia dugu». Baina umeak ez dira arazo, erantsi duenez: «Oro har, problema familian, eskolan eta gizartean egoten da: generoaren zentzu bat inposatzen zaie haurrei, eta ez zaie libre jarduteko aukera askorik uzten. Gizon-emakume binomioak erabat baldintzatzen du genero aniztasuna normal-normal adierazi ahal izatea». Sendiek ziurtasunik eza sentitzen dutela dio Rosa Almirall ginekologoak, baina «formula magikorik» ez dagoela gaineratu du: «Ez dago transexualitatearen froga objektiborik, pertsonek adierazten dutenetik harago. Gure egitekoa da pertsona txiki horien eta gurasoen alboan egotea, ahalik eta erosoen senti daitezen».
Bartzelonako Transit zerbitzuan lan egiten dute Almirallek eta Vegak; 2012an sortua da, eta lehen mailako arreta zentro publiko batean dago. Ikuspegi aitzindaria eskaintzen dute: patologizaziotik aldendua. Izan ere, transexualitatea buru eritasuntzat dute osasun sistema gehienek: ebaluazio psikiatrikoa egiten diete transexualei, genero disforia diagnostikatu eta tratamendua abiatzeko. Almirallek, baina, ebaluazio psikiatrikorik ez egitea edo eskatzea erabaki zuen: «Ez dago transexualitatea buru nahasmendu gisara hartzeko eta disforia diagnostikatzeko exijitzen duen legerik. Protokolo medikoek beharrezkotzat joko balute ere, gomendioak dira; etikoki, horien gainetik daude pertsonen erabakitzeko ahalmena eta eskubidea». Horrek erabat aldatu du euren abiapuntua. Vega: «Uste dugu genero identitateetan aniztasuna dagoela; beraz, ez dugu nahasmendutzat hartzen, gizartean onartu gabeko aniztasun gisa baizik. Onarpenik ezak eragindako bizi gatazken gainean lan egiten dugu».
Baina zer aholkatu behar zaie sendiei? Transiteko kideentzat, haurren bilakaera errespetatzea da gakoa. Genero identitateak hainbat bide har ditzakeelako. Ume batek bere generoarekin ustez bat ez datorren jarduera bat egiteak ez du esan nahi transexuala denik, Vegaren arabera: «Kasu batzuetan, mutil batek soineko bat jantzi nahi du, baina mutil sentitzen jarraituko du. Beste batzuetan, ez. Ezin da jakin. Beraz, nahi duten bezala agertzen lagundu behar zaie».
Ildo horretan, Almirallek ohartarazi du generoari buruzko irakurketa asko sexistak direla; adibidez, futbola gustuko ez duten mutilek gatazka bat dutela esatea. «Generoa bizitzeko modu eta intentsitate asko daude, baina kontuan izan behar dugu trans batzuek eredu binarioenean kokatzen dutela beren burua». Erantsi du haur batzuengan ere ez dagoela genero malgurik: «Hasieratik argi dute beren identitatea, eta nabarmendu egiten dute: 2 urterekin irmo adierazten dute nor diren, eta 5ekin sentitzen duten generoan sozializatzen dira. Hor umeek dute ekimena, eta familiek alboan egon behar dute».
Eskolan ikusarazia
Transiteko kideen arabera, gurasoentzat une erabakigarria izaten da eskolarako jauzia: 5 eta 7 urte arteko haurrek etxean lorturikoa ikastetxean ere aplikatu nahi dutenean. Hain zuzen, eskolan izandako gatazka baten harira erabaki zuten Alairen gurasoek trantsitoa egitea. «Mutil zaharrago batek Alairi esan zion mutila zela zakila zeukalako», azaldu du Mayorrek. «Ahizpa hurbildu zen eztabaidara, eta mutilari esan zion: 'Zuk ezin baduzu pentsatu neska dela, ez pentsatu, baina ez ukatu, eta utzi bakean'». Erantzunak begiak ireki zizkien gurasoei: «Zertan ari ginen? Jendeari errespetua eskatzen genion, baina guk jarraitzen genuen berari buruz maskulinoan hitz egiten. Konturatu ginen Alaik hasieratik definitua zuela bere burua; guk aldatu behar genuela begirada. Hori izan zen lehen urratsa: lehen mutil bat ikusten genuen lekuan, neska bat ikusi behar genuen».
Orduan izan zuen lehen harremana Espainiako Chrysallis elkarteko arduradunekin, eta Euskal Herriko taldea antolatzen hasi zen. Antzeko egoeran zeuden familien arteko laguntza sare bat sortzea izan zen lehen helburua; besteak beste, ezagutza partekatzeko: «Txikikeriei buruzko zalantzak geneuzkan: non eros ditzakegu zakila duen neska batentzat erosoak diren kuleroak?».
Eguneroko oztopoen artean, haurren dokumentazio aldaketarena da elkartearen borroka zailenetakoa: agirietako izena eta sexua. Alairen nortasun agiriak dio mutila dela, jaiotza agiriak bezala. Espainiako legediaren arabera, ezingo du aldatu 18 urte bete arte. Mayorrek onartu du alabak izen neutroa edukitzea abantaila dela, baina sexuaren erreferentziak eragozpen handiak sortzen dizkie: «Aireportura banoa nire alabarekin, mutil bat dela adierazten duen dokumentu bat aurkeztuko dut; funtzionarioak esan ahal dit ez dagokiola berari, eta orduan Alairen kontu intimoen berri eman beharko diot. Sekulako eskubide urraketa da».
Nerabezaroa kezka nagusi
Baina haurren epe ertaineko etorkizunean dute gurasoek kezka nagusia: pubertaroan, gorputzean aldaketak gertatzen diren garaian. Umeak txikiak izan arren, horri buruz galdetzen diote Almiralli. «Medikuntzak, aukerak ematen dituenez, bide baterantz gidatzen ditu. Eta gurasoek, sarri, haurren sufrimendua saihesteko, esaten diete lasai egoteko, ez dituztela sexu ezaugarriak garatuko, blokeatzaileak daudelako, eta izango direla izan nahi duten gizonak edo emakumeak. Beraz, pubertaroa heltzean, gazteak ere larritu egiten dira, oso adi jarraitzen dituztelako aldaketa fisikoak».
Bi tratamendu mota daude. Batetik, hormona blokeatzaileak eman dakizkieke gaztetxoei pubertaroa hastean, 11-12 urterekin. Blokeatzaileek hormonazio naturala eteten dute, eta, ondorioz, ez dira bigarren mailako sexu ezaugarriak garatzen: bularrak, transexualitate egoeran dauden mutiletan —hilerokorik ere ez dute—; eta intxaurra, ahotsa edota bizarra transexualitate egoeran dauden nesketan. Bestetik, hormonazio gurutzatua har dezakete, 16 urtetik aurrera —legez pazienteei autonomia aitortzen zaien adina da—, desiratutako generoaren sexu ezaugarriak garatzeko.
Osasun arreta hori sare publikoan jasotzea bermatu nahi du Chrysallisek. «Pubertaroa gogorra da ia edonorentzat, baina gorputzaren aldaketak desio ez den norabidean gertatzen badira, are gogorragoa da», azaldu du Mayorrek. «Bizipen horietan asko dago jokoan. Nerabe bakoitzak erabaki behar du, baina hala nahi dutenek blokeatzaileak eta hormonak erabiltzeko aukera izan beharko lukete». Kezka du, halere, bi tratamenduen arteko epearekin: «Lau urte egin ditzakete haur gorputzarekin, inguruko lagunenak garatzen diren bitartean». Uste du ez duela zentzurik 16 urtera arte itxaroteak hormonazio gurutzatua abiatzeko: «Argi dute euren identitatea».
Halakorik oso herri gutxitan egiten dutela zehaztu du Rosa Almirallek, eta inon ez 15 urte bete aurretik. Zuhur jokatzearen aldekoa da bera; lasai hartzea gomendatu ohi die sendiei: «Oinarrizkoa da garapen fisikoaren prozesua nola doan ikustea: mutil biologiko batzuei oso berandu hazten zaie bizarra, eta neska biologiko batzuei bular gutxi ateratzen zaie. Hortaz, sarri, itxarotea komeni da, aztertzeko nolako eraldaketa fisikoa duten, eta nola sentitzen duten bilakaera hori». Pubertaroko aldaketekin eroso bizitzeko gai dira nerabe batzuk, baina jasangaitz egiten zaie beste batzuei. «Urrats bat gehiago edo gutxiago egiteko giltzarria sufrimendua izan behar da. Eta hori oso bestelakoa da prozesu bakoitzean. Haiek dute azken hitza».
Halere, gorputz autoestimua lantzeko beharra nabarmendu dute Transiteko kideek. Ariketa onuragarria litzateke gizarte osoarentzat, baina funtsezkoa da transexualentzat, Almirallen ustez: «Gustatuko litzaidake gehienek onartu ahal izatea beren garapen biologikoa; hartara, pertsona txiki horiek ez lukete euren sexu biologikoa ukatu beharko. Uste dut trans gizon edo emakume izateko heldutze prozesuan garrantzitsua dela jakitea zein den norbere sexu biologikoa, nahiz eta desiratua ez izan; nor diren eta non dauden ulertzen lagundu ahal die. Bestela, euren gorputzaren onarpena ez lantzeak samina eragingo die bizitzan».
Blokeatzaileek gazteen sexualitatean izan ditzaketen ondorioekin ere kezka agertu du: «Hormonazio naturalaren sentsazioak etetean, agian gazte horiek ez dute inoiz jakingo zein den bere sexualitatea; asko kezkatzen nau pertsona horiek beren gorputzez gozatzeko gai ez izateak».
Ongizatearen garrantzia
Mayorrek, ordea, Herbehereetako ikerketa bat aipatu du: «Blokeatzaileak erabiliz trantsitoa egin duten nerabeek edozein gazteren autoestimu eta bizi-kalitate maila bera dute». Ongizatearen garrantzia nabarmendu du: transexualitate egoeran dauden haur eta gazteentzat ezinbestekoa da onartuak izatea. «Ez da kontu estetikoa, hil ala bizikoa baizik».
11 sendik osatzen dute egun Chrysallis Euskal Herria. «Baina badakigu familia gehiago daudela egoera honetan», esan du. «Eta nolakoa izango da haur horien bizi-kalitatea? Heldu transexualen %43 bere buruaz beste egiten saiatu dira. Elkartearen helburua da errealitate hau sozializatzea, haur horiek ilunpetik ateratzeko, haurtzaro ukaturik izan ez dezaten, etorkizun hori saihesteko». Eta umeok irribarre egin dezaten: «Transexualitate egoerari disforia deitzen diote psikiatrek. Bitxia da: gure umeek disforia sufritzen dute, ezinegona, beren identitatea ukatzen zaienean; baina beren identitatean bizitzeko aukera ematen zaienean, disforiatik euforiara pasatzen dira, zorionera».
Transexualitatea ederra da
Kattalin Miner · Kazetaria eta Medeak taldeko kidea | Berria, 2015-06-28
http://www.berria.eus/paperekoa/2076/005/001/2015-06-28/transexualitatea_ederra_da.htm
Zaila egiten zait, transexualitateari dagokionez, pertsonala eta politikoa —hain estu doazela aldarrikatzen ditugun horiek— banatzea, egoerak hala eskatzen duenean. Hain zuzen, eskatu baitidate gaurkoan atzera begirako bat, bizitakotik bada ere, duela zortzi urteko egoera eta gaurkoa alderatzea helburu duena.
Duela zortzi urte diot, orduan izan baitzen nire lagun min eta kide Amaia-Aimarrek bere buruaz beste egin zuen garaia. Pentsatzeko ariketa da gaurkoa, galdera potoloak buruan barrena ditugula: zenbat aldatu dira garaiak? Zenbat aldatu dira gaiarekiko ezagutza, onarpena, jakintzak, sentsibilitatea...? Galdera arriskutsuak egiten zaizkit; izan ere, sentimendu pertsonalek kolpatuta, ezinbestean gauzak hobetu direla onartzeak bigarren galdera dakarkidalako: eta gaur egun gertatu izan balitz, bizirik ote zegokeen nire laguna?
Analitikoki —politikoki— azken galdera horrek duen antzutasunaz ohartuta, lehenengoei eustea besterik ez dagokit gaurkoan.
Ezin da auzitan jarri hezkuntzak, borrokek, politikek nola eragiten duten afera batzuen inguruan ditugun pertzepzio eta iritzietan. Bizipenetan, errekurtsoetan. Gogoratzen baitut 18 urte nituenean nik neuk transexualitateari buruz nituen ezagutzak eta bizipenak ez direla gaur egun ditudanak. Zerbaiti buruz ikasi badut denbora honetan, generoaren lausotasun eta malgutasunaz ikasi dut. Gizon-emakume kartzelak gugan eragiteko duen gaitasunaz, baina guk geuk hori bera dinamitatzeko dugun gaitasunaz ere bai.
Akorduan dut orain bederatzi urte nire lagun Moiok transexuala zela esan zidanean ez nintzela harritu, ezta gehiegi izutu ere. Maitasun hutsetik bada ere, babestu eta onartzea besterik ez zitzaidala geratu eta atera.
Baina zerbait ikasi badut, ikasi dut jendarte honen usteen aurka sarri borondate ona eta maitasuna ez direla nahikoa. Izan ere, garai hartan nire zein jendartearen ezjakintasunak izutzen ninduten. Eta zer egin ez jakiteak ere bai: nondik jo, zein hautu egin...
Izan ere, orduan oraindik pentsatzen eta sinesten bainuen egun indarrean jarraitzen duen ideia: «okerreko gorputzean jaio» izanaren ustea. Okerreko gorputzean jaio. Gaur egun dakidana jakin izan banu orduan, ozen aldarrikatuko nukeen gorputz orok nahi duena izateko duen eskubidea eta aukera. Neska mutildurik ez dela existitzen genero kontuetan, ezta mutil neskaturik ere.
Neska eta mutila eraikuntza sozialak direla, eta ez inola genitalei dagozkien kontuak.
Handik aurrera ezagutu ditut hamarnaka transexual eta transgenero, eta trans izaera hori mila modutan bizitzeko aukerak daudela ere ikusi dut. Ezagutu ditut, bizi izan ditut, eta aldarrikatu nahi ditut zoriontasuna ukatu ez zaien gorputz transak. Badirela, desiragarriak eta desiratuak direla, ederrak direla. Haien gorputzak guda zelai izatetik gudarako erreminta bihurtu dituztela. Maitasunak eta borondate onak ezagutzarekin eta askatasunarekin bat egiten dutenean ez dagoela inoiz gehiago okerreko gorputzik.
Beraz, ez dakit zenbat aldatu diren gauzak, ez bada gu aldatu garela; ni aldatu naizela behintzat. Hala ere, gauza bat esango dut, zintzotasunez: ezagutzen ditudan trans gehienak estatuko hiriburuetara exiliatutakoak dira; hortaz, hurrengo erronka Euskal Herria bera transexualitatea aske eta gozo bizi eta borrokatzeko espazioa izatea dugu.
Beraz, Laverne Cox trans aktibista eta aktoreak haur transexual bati esandako hitzak paratuko nituzke. Badauden, bagauden eta badatozen gorputz horiei guztiei esateko: «Gogoratu, maitea: transgeneroa ederra da».
 |
| Irudia: Berria / Zurine Baztan |
Oztopo ugari gainditu behar izan zituen Baztanek gorputza bere identitatera egokitzeko. Egun, argi du generoa emakume edo gizon izatea baino zabalagoa dela: «binarismo basatia» dagoela deitoratu du.
Maite Asensio Lozano | Berria, 2015-06-28
http://www.berria.eus/paperekoa/2532/009/001/2015-06-28/zurine_baztan_malgutasuna_ahotan.htm
Oraindik neska ala mutila den galdetzen diote haurrek lantokian, Zuhatza irlan (Araba). Zurine Baztanek (Iruñea, 1964) barre artean kontatzen du estereotipoak auzitan jartzen saiatzen dela: «Gizon ahotsa dudala esaten didate, eta nik erantzuten diet ea ez duten ezagutzen ile laburra duen neskarik. Pentsarazten die». Urte asko dira trantsitoa egin zuenetik, eta bere gorputzarekin adiskidetu dela dio: «Jada ez nau gogaitzen maskulinoan tratatzeak, ez badut eraso gisa ikusten. Argi dut ez naizela ez gizon ez emakume, generoa hori baino zabalagoa eta pluralagoa dela; baina gizon ala emakume gisara sozializatu behar dut, binarismo basatia dagoelako».
Haurra zela hasi zuen gogoeta, ahizparekin nebarekin baino gehiago identifikatzen zela konturatu zenean: «Lau gorputz mota zeudela uste nuen: ni ahizpa bezalakoa nintzen, baina zakila neukan, nebak bezala; beraz, uste nuen baginadun eta zakildun neskak eta mutilak zeudela. Azkar markatu zidaten ezetz, bi gorputz bakarrik daudela. Eta ezkutatu beste aukerarik ez zitzaidan geratu».
Hala ere, zoriontsu izaten saiatu zela nabarmendu du: «Suertatu zitzaidan gorputzean, eta suertatu zitzaidan rolean». Urte askoren ostean hasi zen jendeari esaten ez zela gizonezkoa. «Lagun batek galdetu zidan ea nola nekien emakumea nintzela; erantzun nion ea nola zekien berak gizona zela, zakilaz gain: zer sentitzen zuen. Bere gorputzarekin gizon gisa sozializatu zuten, eta berak onartu zuen, baina ni ez nengoen eroso rol horretan».
1995ean hasi zen hausnartzen trantsitoa egiteko aukera: intsumiso izan zen, eta espetxeratu egin zuten. «Zer egin behar zuen andre batek armadan?». Bizipen batek ireki zizkion begiak: «Ia hil egin ninduten kartzelan. Ohartu nintzen nire bizitza bizi behar nuela; niri zegokidana, ez gizarteak erabakitakoa».
Garai hartan ez zegoen legezko tratamendurik Euskal Herrian. Malagan (Espainia) artatu zuten: «Hilabeteak eman nituen bidaia akigarriak egiten, lanegun bakarra galtzeko, ordu erdi pasatzeko endokrino eta psikologoarekin». Hormonak hartu ostean, ebakuntzak egin zituen: mamoplastia eta baginoplastia. «Despatologizazioaren aldeko mugimenduan sartu nintzen; gorputza edozein izanda ere, genero identitatea errespetatzeko eskatzen genuen. Beraz, zergatik operatu nintzen? Erabaki pertsonala izan zen: une hartan behar nuen. Oso zaila da zeure burua islatuta ikustea zurea ez dela esaten dizuten gorputz batean».
Trantsitoaz oroitzapen onak ditu, baina salatu du genero nahasmenduen unitateetan ikuspuntu biologizista dutela. Andre eta gizon eredu muturrekoak eskatzen dizkiete transexualei: «Emakume batzuei ez diete hormonaziorako baimena eman nahi izan, ez dituztelako inoiz soineko batekin edo makilatuta ikusi. Denok egin ditugu halako itxurak». Prozesuaren amaieran ere, oztopoak izan zituen: auzitara jo behar izan zuen izena aldatzeko, legeztatua ez zegoenean: «Sasiemakume izaera aitortu zidaten; ez nuen ezkontzeko eta adoptatzeko eskubiderik».
Lasai bizi da egun. Etxean, lantokian, kalean ondo joan zaiola dio. «Arazo bakarra izan dut: behin jipoitu ninduten». Transexualitatea «gutxi gorabehera» onartuta dagoela uste du: «Irtenbide medikoa duen arazoa dela uste du jendeak». Ez, ordea, trabestismoa: «Generoa malgua dela azaltzeko, diskurtsoa indartu behar dugu, besteen aurrean nahi dugun itxura fisikoa hartu ahal izateko».
 |
| Irudia: Berria / Ixotz Louyest |
Bere izaeraren ukazioa alde batera utzita, Louyestek 24 urterekin hasi zuen trantsizioa; «gogorra» izan den arren, pozik dago bere gorputza eta sentipenak bat datozelako, eta bere burua onartzen duelako.
Nagore Ares Amaya | Berria, 2015-06-28
http://www.berria.eus/paperekoa/1953/008/001/2015-06-28/ixotz_louyest_ukazioari_aurre_eginez.htm
Ingurukoak ezetz esaten tematzen ziren arren, Ixotz Louyest Unamunok (Aguilas, Murtzia, Espainia, 1983) txiki-txikitatik zekien mutila zela. «3 urte ez nituela, nire modura adierazten nien gurasoei, baina gero etxean ez zen horren inguruan hitz egiten». Pixka bat nagusiagoa zela, familiarekin oporretan zihoanean, mutiltzat aurkezten zuen bere burua lagun berrien aurrean. Amak eta amamak errieta egiten zioten, eta mutila zela esatea debekatzen. «Nire genitalengatik ukatzen zidaten besteek mutila nintzela. Horrek erabat mintzen ninduen: horregatik debekatu zidaten mutila nintzela esatea». Identitatea ukatzeak eragin nabarmena izan du harengan. «Txikitatik zarena ukatzen dizutenean, oso gogorra da, eta ondorioak ere latzak dira».
12 urte zituenean, irratia entzuten ari zela hartu zuen bere «benetako egoeraren» kontzientzia «lehendabiziko aldiz». Emakume bikote bat ari zen berba egiten. Biak ziren transexualak. «Munduan bakarrik ez nengoela konturatu nintzen». Emakume horien esperientziek «karga gogorrak» zituzten, baina esperantza eman zioten. «Ez nuen pastillarik asmatu beharko mutil gorputza izateko. 7 urte nituela pilula bat asmatu nahi nuen, mutil gorputza edukitzeko. Ez zidan axola hartu eta segituan hiltzen banintzen».
Irratiko emakumeen istorioak entzuteak lagundu zion arren, bere burua ukatzen jarraitu zuen luzez. «12 urterekin, lagun kuadrilla bildu, eta lesbiana nintzela esan nien». Jasotako erantzunek isiltzera eraman zuten, ordea, eta 16 urte izan arte ez zuen gaia berriro aipatu. Hainbat urtez lesbiana lez aurkeztu zuen bere burua.
Haurtzaroa eta nerabezaroa «bereziki gogorrak» izan ziren. Ukazioa zegoen batetik, eta burlak bestetik. «Ez pentsa umeak soilik direnik. Kaleko jendea etorri izan zait esatera zer egin behar nuen neska txintxoa izateko, gurasoak nitaz harro egoteko».
24 urterekin Gasteizko sexologo batzuengana jo zuen, lagun baten gomendioz. «Berak bazekien zer gertatzen zitzaidan, eta esan zidan Gasteizen lagunduko zidatela». Haiengana jota konturatu zen ez zela «zinezkoa» 24 urterekin esperantza guztiz galduta bizitzea. «Oso garai txarrean nengoen: lau urtez egon nintzen bikotekide batekin, eta orduan utzi genuen. Nire egoera ezagutzen eta ulertzen zuen, baina esaten zidan nire gorputza onartu behar nuela, eta horrekin bizitzen ikasi».
Bidea latza izan den arren, pozik dago aldaketekin. «Denok desiratzen dugu sentitzen dugunak eta geure gorputzek bat egitea. Ebakuntzak oso erasokorrak dira, bizitza jartzen duzu arriskuan, baina ongizatea lortzeko nahitaezkoak dira. Trantsizioa egitea beharrezko erabakia izan da».
Amak trantsizioa ikusi ez izanak penatzen du. «19 urte nituela hil zen. Esaten zidan 18 urte betetzean operatu nahi banuen ahal zuen guztian lagunduko zidala; baina itxaron behar nuela helduago izan arte. Oso irekia zen, nahiz eta familian oso informazio gutxi zegoen».
Gizon transexualen kasuan ikusgaitasun gutxiago dagoela uste du Louyestek. «Gizonon fisikoan gutxiago igartzen da, eta gizartea fisikoarekin dago obsesionatuta. Behin igartzen ez zaienean, askok ahaztu egin nahi dute bizi izandakoa. Behin onartu duzula, eta babesa daukazula, gauzak gozotu egiten dira, eta norberarentzat zaila izan daiteke bizi izandakoa ikusaraztea. Uste dut askok ez dutela beren egoera ikusarazten diskriminazioaren beldur direlako».
Gizartean gaia naturaltasunez jorratzeko asko falta da, haren iritziz. Horretarako, oso garrantzitsua deritzo emakume eta gizon transexualen egoerak ikusarazteari: estereotipoak desegiteko eta jendeak naturaltasunez har dezan. Helburu horrekin zenbait unibertsitate eta ikastetxetan ibili da hitzaldiak ematen azken bi urteotan.
Kontxa Kaltzada. Hiru fobiaren aurkako lehia
Egun, Kaltzadak ahaztua du gizon gorputza. Trantsizioa gogorra izan zela dio. Hainbatetan sufritu du bazterketa, eta ulertezina zaio zenbait lesbianaren aldetik sentitu duen transfobia.
Ibai Maruri Bilbao | Berria, 2015-06-28
http://www.berria.eus/paperekoa/1972/008/002/2015-06-28/kontxa_kaltzada_hiru_fobiaren_aurkako_lehia.htm
Bospasei urte zituela ohartu zen zerbait arraroa gertatzen zitzaiola. Baina ez zuen ulertzen. Apurka-apurka jabetu zen: andre bat zen, gizonezko baten gorputzean. «Ezkutatu egiten nuen zer nintzen. Pentsa, arrosa koloreko kamisetei alergia nien. Gainera, oldarkorra nintzen, oso maskulinoa». Heldua zela hasi zuen trantsizioa; 30 urteak aspaldi beteak zituela. «Emakume batekin ezkonduta egon naiz hogei urtez. Lehen egunetik azaldu nion zer gertatzen zitzaidan. Bera izan zen hasieran neukan babes bakarra». Bien artean konponbideren bat bilatu guran ibili ziren, baina Kaltzada ez zen pausorik ematera ausartzen. «Kalera irten eta bizitza normala egiten saiatzen nintzen. Baina ez zen nire bizitza. Besteek ikusi nahi zutena nintzen. Horregatik, azkenean trantsizioa hastea erabaki nuen».
Lehenengo, urtebete pasatxo egin behar izan zuen psikiatrarekin. «Oso gogorra izan zen. Oraindik ez dago emakume egiten zaituen ezaugarririk. Eurenganako errespetu osoz esanda, trabesti bat sentitzen zara; kalera andrez jantzita irteten den gizonezko bat. Eta ni ez naiz trabestia, ni emakumea naiz. Baina, tira, Osakidetzak hortik igaro behar dela esaten du». Ondoren, endokrinologia sailera joaten hasi zen, hormonazio prozesua hasteko. Eta endokrinoak prest zegoela esan zionean, izena aldatu zuen. Arazoak izan zituen: «Poliziaburuak trabak ipini zizkidan. Esan nion: 'Ez al dituzu nire jaiotza agiria eta argazkia behar? Hemen dituzu. Zein da, ba, arazoa?». Azkenean, epaileari deitu behar izan zion telefonoz, eta hark aginduta-edo utzi zion izenez aldatzen.
Medikuek ulertu ez
Trantsizioa hasi zuenean tabernaria zen. Utzi egin behar izan zuen. «Bezeroak ez ziren gai ni nola aldatzen nintzen ulertzeko, eta nik ez neukan gogorik egunero-egunero azalpenak ematen ibili behar izateko». 13 urteko alaba ere badu emazte ohiarekin. Saiatu da hark ahalik eta gutxien sufri dezan; bereziki, eskolan. Eta zorionez ez du batere arazorik izan, harro dioenez.
Oraintsu arte LGTBI kolektiboan militante sutsua izan da, arrazoi bikoitzagatik: transexuala ez ezik, lesbiana ere badelako. Autokritika eskatu dio mugimenduari. Jaiotzetik biologikoki emakume diren lesbianen aldetik transfobia sentitu duela dio. «Eta ez batekin, birekin edo hirurekin. Oso ohikoa da. Eta nik ez dut zertan haiekin lehian ibili, biotako zein den lesbianagoa, zeinek ligatzen duen gehiago, haiek emakume gorputzarekin jaio zirelako eta ni ez». Aitortu du bereziki mingarri suertatu zaion mespretxua izan dela.
Medikuen aldetik ere ez du beti babesa sentitu. «Endokrinoari errieta egin behar izan nion. Galdetu nion ea zergatik ez ninduen andretzat hartzen». Psikiatrari ere eri moduan ez hartzeko eskatu zion. «Osasunaren Munduko Erakundeak dioen moduan buruko eritasuna badut, aitortu ezintasuna eta eman laguntza ekonomikoa. Nik ere beharko dut bizitzeko dirua eta!».
Behar du, bai, eta irabazten du. Bilboko garbiketa zerbitzuan egiten du lan, kamioiarekin. Ez du lankideekin arazorik izan. Baina zailtasunak ditu gora egiteko, ustez gizonena den lanean dabilen andrea delako. Transfobiaz eta lesbofobiaz gain, orain, matxismoa ere sufritu behar du. Baina argi du: «Gurago oraingo bost minutu, lehengo bizitza baino».
Gerard Coll-Planas eta Miquel Misse. Medikuntzatik kanpoko erantzunak
Transexualitatearen inguruan zabaldutako diskurtso biomedikoarekin oso kritikoak dira Misse eta Coll-Planas soziologoak. Norbere bidea bilatzea aldarrikatzen dute.
Maite Asensio Lozano | Berria, 2015-06-28
http://www.berria.eus/paperekoa/1952/006/001/2015-06-28/gerard_coll_planas_eta_miquel_misse_medikuntzatik_kanpoko_erantzunak.htm
Aniztasunean hezteko erronka
Eskoletan txikitatik bereizten dituzte mutil eta neskentzako espazioak, bertzelako identitateei ateak itxiz. Transexualitate adibideek eta sexu aniztasuna kudeatzen jakiteak anitz lagun dezaketela diote arituek.
Maddi Ane Txoperena Iribarren | Berria, 2015-06-28
http://www.berria.eus/paperekoa/1968/004/001/2015-06-28/aniztasunean_hezteko_erronka.htm
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.