#hemeroteka #feminismoa | «Feministak behar ditugu kalean, mundua suntsitzen ari den botere kapitalistari aurre egiteko»

Berria / Silvia Federici //

«Feministak behar ditugu kalean, mundua suntsitzen ari den botere kapitalistari aurre egiteko»
Mugimendu feminista «ezinbestekotzat» jo du Federicik, «bizitza erdigunean» jartzen baitu. Haren ustez, «erreprodukzio modu komunitarioagoak» sortu behar dira, bizitza hondatzen ari den sistema aldatzeko.
Olatz Silva Rodrigo | Berria, 2024-06-17
https://www.berria.eus/euskal-herria/feministak-behar-ditugu-kalean-mundua-suntsitzen-ari-den-botere-kapitalistari-aurre-egiteko_2126185_102.html

«Ezinbestekoa da aldaketa sistemiko bat», Silvia Federici pentsalari feministaren esanetan (Parma, Italia, 1942). Haren iritziz, sistema «kapitalista eta genozidari» aurre egiteko, emakumeak dira «subjektu politiko kualifikatuenak». Hori dela eta, mugimendu feministak kalea hartu behar du. Hain justu, Euskal Herrian izan da duela gutxi, eta aitortu du feminismoak bizia salbatu diola berari. Txalapartak euskarara ekarri duen ‘Hitzak palmondo’ liburua aurkezten ibili da. Ez da lehenengo aldia Federiciren liburu bat euskarara ekartzen dutela, baina honek badu berezitasun bat: ez da saiakera bat, poema bilduma bat baizik. Begonia Santa-Ceciliak egindako akuarelekin jantzi dute liburua.

Inoiz argitaratzea espero ez zenuen poemak argitaratu dituzu. Zergatik?
Espontaneoa izan zen. Pandemia garaian banatuta egon ginen Begonia eta biok, eta mezuak bidaltzen genizkion elkarri. Begoniak akuarelak bidaltzen zizkidan, eta nik poemekin erantzun. Horrekin istorio bat sortu genuela ikusi nuen. Liburuan, mezu trukeak ere sartu ditugu; gertatzen ari zenaz hausnartzen genuen bertan. Istorioa aberasteko aukera eman digu horrek.

Zertarako balio dizu poesiak?
Nerabezarotik idatzi izan ditut poemak, nire barrua sendatzeko batik bat. Oinazea, amorrua edo beste emozio indartsuren bat sentitzen dudan bakoitzean idazten ditut. Ez dira soilik posizio teoriko batetik ateratzen, nire emozioetatik eta nahietatik ateratzen zaizkit. Emozio indartsu bat dagoen bakoitzean, ulertu behar dugu zer den; errealitatearen esplorazio moduko bat da. Horregatik, poemak sendatze bat dira, emozio horrek zer esan nahi didan aztertzeko beharra.

30 eta 40 urte inguru igaro dira liburuko poemak idatzi zenituenetik, baina batzuek gaurkotasun handia dute. Ez al da ezer aldatu?
Gauza asko aldatu dira. Nazioarteko politika hartu behar dugu kontuan. Esan ohi dut Palestina mundua dela: desplazamendua, sarraskia, pobrezia. Palestinan munduko leku askotan gertatzen ari diren logikak eta errealitateak ikusten ari gara, muturreko modu batean: genozidioa. Kapitalismoa beti izan da genozida, baina une jakin batzuetan gune berriak bilatu behar ditu. Orain, lurralde berriak inbaditzen ari da. Horrek milioika pertsonaren desplazamendua behar du; horregatik ikusten ditugu hainbeste gerra. Jendeari bere bizitza erreproduzitzeko aukera ematen dioten azpiegitura guztiak suntsitzen ari dira.

Noski aldatu dela zerbait. Egun, logika hori modu bortitzago eta argiago batean egiten ari dira. Lehen, AEBek Irakeko gizartearen azpiegitura suntsitu izana salbuespen gisa ikus genezakeen; orain, berriz, salbuespen gisa ikusi ahal genuen hori, logika eta ekonomia politiko baten parte dela ikusi dugu. Kapitalismoa lurralde berrietara hedatzen ari da, energia iturriez, nekazaritza iturriez eta abarrez jabetzeko.

Liburuko mezu batean diozu Bigarren Mundu Gerraz geroztik pandemia izan dela gizartea kontrolatzeko egin duten esperimenturik handiena, etxean bakartuta egon ginelako. Kapitalismoari mesede egin dio horrek?
Jakina. Europan, batez ere, izugarria izan da kontrol soziala: jendeari ez zioten kalera irteten uzten, baimenik ez bazuten. Instrumentu oso indartsu bat esperimentatu dute. Borroka sozial indartsu baten erdian, esan diezagukete osasun arrisku bat dagoela, eta denok etxera bidali. Era berean, ezin da ondorioztatu pandemiak eragindako suntsipen handia COVID-19aren ondorioa izan denik bakarrik. Arrazoi handiago bat dago horren atzean: osasun erakundeen kolapsoaren ondorioa. COVIDaren garaian, munduaren amaiera zela zirudien, baina ez. Gizarte zerbitzuen inbertsioa une oro mozten duen sistema baten amaiera zen, gerran eta errepresioan gehiago inbertitzen duen sistemarena. Milioika euro bideratzen dituzte gastu militarrera eta ez, adibidez, pobreziari aurre egitera.

Esango zenuke, bestalde, pandemiak ikusgai jarri dituela andreek egiten dituzten erreprodukzio eta zaintza lanak?
Erreprodukzio eta etxeko lanen krisia ikusarazteko leiho handi bat izan da, bai. Azkenik, krisi handi bati buruz hitz egin da. Halere, pandemiak ez du krisia eragin; krisia areagotu egin du. Emakume gehienak etengabeko krisian bizi baitira. Lanean erabat kontsumitutako bizitza dute; antsietatearekin bizi dira, eta estualdian. Gainera, miseria bat irabazten dute, eta diru hori hainbat zerbitzu ordaintzeko erabili behar dute, gizarte zerbitzuak murriztu dituztelako. Hain justu, gizarte zerbitzuak dira mozten dituzten lehenengo gauza.

Iazko azaroaren 30ean, mugimendu feministak greba feminista orokorra egin zuen Euskal Herrian, zaintza eskubidearen alde. Zaintzaren auzian, zein da lehentasuna?
Hainbat bide daude jorratzeko. Hasteko, ezinbestekoa da gizarte zerbitzuen aldeko borroka. Estatua derrigortu behar dugu gizarte zerbitzuetan inbertitzera. Baina behetik kontrolatu behar dugu. Ezin diogu utzi estatuari erabakitzen zein haurtzaindegi mota izango dugun. Behetik adostu behar dira gizarte zerbitzuak. Esperientziak erakutsi digu estatuak gutxienekoa emango digula. Bestalde, erreproduzitzeko modu komunitarioagoak sortu behar ditugu. Kapitalismoak bizitza erreproduzitzeko sistema oso indibidualizatua sortu du. Familia nuklearra, etxea, bakoitza besteengandik aldenduta bizitzea... Eta emakumeak izan dira indibidualizazio horren biktima nagusiak.

Zergatik?
Emakumeek, lan guztiak bakarrik egiteaz gain, bakarrik egin behar diete aurre munduari eta eguneroko krisi guztiei. Hori porrot posizio bat da: bakarrik zaudenean, galduta sentitzen zara. Leku askotan ikusi dugunez, hala nola Latinoamerikan, jendea antolatu egin da, kolektiboki, eta erreproduzitzeko modu berriak sortu dituzte: hiri baratzeak, hiri nekazaritza, erabakiak hartzeko modu asanblearioa... Bakartzearen eta banantzearen aurka, elkartu egin behar gara. Horrek, emakumeak elkartzeko eta indartzeko balioko du, baina baita gizarte berri bat eraikitzen hasteko ere, badakigulako egungo erreprodukzio soziala antolatuta dagoen moduak ez duela funtzionatzen. Gizarte berria ez da ezerezetik sortuko, borrokaren prozesuan jaio behar da.

Nolakoa izan behar da borroka hori?
Borrokak eraikitzailea behar du izan. Hau da, ezin da soilik negatiboa izan eta ezin du bakarrik estatuaren aurka egin. Aldaketaren aldekoa izan behar da: borrokak aldaketa eragin behar du. Niretzat, hori da garrantzitsuena, batez ere zaintzaren eta bizitzaren erreprodukzioaren auzian. Zerekin nahi dugun bizi, eta nola bizi nahi dugun. Bizitzari bere balioa eman behar diogu. Izan ere, sistema honen aurka egin dezakegun salaketarik handiena da esatea sistema honek bizitzari balioa kentzen diola, eta heriotzari balioa jarri. Egun, baliabideak hiltzeko jartzen dira, eta ez bizitzari balioa emateko. Sistema genozida batean bizi gara. Horregatik, uste dut mugimendu feminista gaur egun ezinbestekoa dela, bizitza erdigunean jartzen duen mugimendua delako, eta bizitzari balioa ematen diolako.

Zer iritzi duzu, oro har, egungo sindikatuen eginkizunaren inguruan?
Sindikatuak aldatu behar ditugu: diruagatik eta denboragatik soilik borrokatzeari utzi behar diote; zer ekoitziko dugun erabakitzeko ere borrokatu behar da. Zergatik sortzen dira bonbak? Nork sortzen ditu? Langileek. Hortaz, beharginek eta sindikatuek borroka bat hasi behar dute, enplegatzaileei eta kapitalistei aurre egiteko. Guk erabaki behar dugu zer ekoitziko dugun. Niretzat, oinarrizko printzipioa da honako hau: inoiz ez jarri zure zoriona, zure oparotasun ekonomikoa, besteen sufrimenduaren gainean. Horixe gertatzen ari da, ez baitago sindikaturik hori salatzen duenik, eta hilko duten gauzak erreproduzitzeari uko egiten dionik.

Etxeko langileen hitzarmen kolektiboa aldarrikatu izan dute Euskal Herriko sindikatu batzuek. Zer iruditzen zaizu?
Etxeko langile batzuek aldarrikatu izan dute sindikatu propio bat egin nahi dutela. Ikusi dute gizonek kudeatzen dituzten sindikatuek, oro har, ez dutela etxeko lana lantzat hartzen; ez dute balioesten. Are, etxeko langileak ziur daude sindikatuek ez dutela lan horren garrantzia ulertzen. Hortaz, sindikalizatu egin nahi dute, eta eurek hartu kontrola.

Prostituzioaren abolizionismoaren aurka agertu zara beti. Zein da sindikatuen rola auzi honetan?
Tradizio sindikal oso maskulinoa izan dugu. Etxeko langileek bezala, sexu langileek ere uste dute garrantzitsua dela kontrola eurek izatea, eurek erabaki ahal izateko. Euren aldarrikapenik handienetako bat da despenalizazioa; ez, ordea, legeztatzea. Bi kontu diferente dira. Sexu langileek argi bereizi dituzte beti legeztatzea eta despenalizazioa. Despenalizazioa da euren lana beste edozein lan gisa tratatzea, eta legeztatzeak esan nahi du estatuak hartuko duela kontrola. Hau da, aukera emango du, baina baldintza askorekin.

Eskuin muturraren gorakadak kezkatzen zaitu?
Bai, noski. Garapen kapitalistaren eta genozidaren olatu honek klase politiko bat sortzen du, faxista gisa definitzen duguna. Ez daude prest inolako legerik negoziatzeko, eta, funtsean, indarrarekin gobernatzen dute. Ameriketako Estatu Batuetan, esaterako, demokratak ere faxistizatzen ari dira. Errepresio bortitza ikusi dugu azken hilabeteetan; adibidez, Palestinako sarraskiaren aurka protesta egin duten ikasleen aurka oldartu da polizia.

Euren interes ekonomikoak defendatzeko, errepresio sistema guztiak erabili behar dituzte. Horregatik dago faxistizazio prozesu bat. Nik ez dut uste pentsamolde hori nahitaez biztanleei dagokienik, bozkatzen dutenak beti gutxiengoa baitira. Jende askok itxaropena galdu du, eta ez du uste botoarekin eta politika instituzionalarekin zerbait lortu daitekeenik.

2018 eta 2019ko greben ostean erreakzio bat etorri da, eskuinetik ez ezik, ezkerretik ere, eta talde batzuk esaten ari dira emakumeen borroka nolabait bigarren mailakoa dela. Zer esango zenieke?
Niretzat, hain justu, kontrakoa da. Bizitza suntsitzen ari diren honetan, bizitzaren balorizazioaren aldeko borroka lehen mailako borroka da. Lan banaketa maskulino, genozida eta arrazista batean bizi gara, non gizonak sarraskiaren lanean espezializatu diren. Diferentea da soldadua izatea, erizaina izatea edo haurren zaintzaile izatea. Munduaren ikuspegi diferente bat ematen dizu. Horregatik, uste dut emakumeak direla borroka oso handi baten subjektu politiko kualifikatuena. Emakume feministak behar ditugu kalean, mundua suntsitzen ari den botere matxista, patriarkal eta kapitalistari aurre egiteko.

Zeintzuk dira, gaur egun, mugimendu feministaren erronkak?
Ezinbestekoa da aldaketa sistemiko bat. Erronka da kalera irtetea: Palestinaren askapenaren alde borrokatzea eta su etena aldarrikatzea, baina baita Israelek palestinarren bizitzaren gainean duen dominazioa amaitzea exijitzea ere. Modu zabalago batean, desplazamenduen aurka borrokatu behar gara, eta militarizazioaren aurkakoa. Are, estatuari exijitu behar diogu erreprodukzio sozialarekin lotutako gaietan gehiago inberti dezan. Jarduera komunitario baten aldeko borroka ere egin behar dugu. Eta erreprodukzio sozialerako modu berriak behar ditugu. Kontu asko daude, baina denak konektatuta: gure indarrak elkartu behar ditugu.

Liburuaren aurkezpenean adierazpen indartsua egin zenuen: feminismoak bizia salbatu dizula.
Feministatzat jotzen dut neure burua, feministak direlako bizitzaren balorizazioaren diskurtsoa erdigunean jartzen dutenak.